Czy ktokolwiek z was wchodząc do sauny zastanawiał się, kiedy i gdzie człowiek zrozumiał, że kąpiele w gorącej parze mają dobroczynny wpływ na zdrowie i samopoczucie? Zapewne większość pomyślała o Finlandii, ale okazuje się, ze historia sauny jest bardziej egzotyczna, wielokulturowa i odległa. Chociaż na samym początku należy przyznać Finom pierwszeństwo w jej nazwaniu i spopularyzowaniu. Słowo sauna pochodzi właśnie z języka fińskiego i oznacza „łaźnię”, jako określenia drewnianej chatki, służącej do ogrzania się po podróży w śniegu i mrozie. Ale zanim słowo sauna zaczęło na dobre funkcjonować w języku fińskim i przenosić się do innych kultur, ludzie od setek lat korzystali już ze zbawiennego wpływu gorącego powietrza.
Pierwsze odkrycia archeologiczne na temat sauny zostały dokonane w środkowej Azji i wskazują na VII w.p.n.e. Okazuje się, że zamieszkujący wówczas te rejony lud Scytów posypywał śniegiem rozżarzone palenisko, by w ten sposób utworzona gorąca para ogrzewała chatę. Dzięki poznaniu wszystkich korzyści płynących z działania rozgrzanego powietrza wkrótce taki prototyp sauny zyskał na znaczeniu i popularności. Stał on się miejscem świętym, szczególnym i ważnym dla ludu. Pełnił rolę lecznicy, świątyni lub miejscem zebrań z okazji ważnych świąt. Można przypuszczać, że właśnie z rejonów środkowoazjatyckich rozwinęła się wiedza na temat dobroczynnego działania sauny. Bo ludy, które zasiedliły na dobre obecne tereny Finlandii przywędrowały z okolic Uralu, czyli pasma górskiego na styku Europy i Azji. Finowie wykorzystywali znajomość sauny, aby przetrwać trudne warunki klimatyczne. Z czasem oprócz znaczenia stricte powiązanego z ogrzewaniem chaty, zaczęto przypisywać gorącej parze działanie oczyszczające dla ciała i ducha. Do dziś sauna jest nierozerwalnie związana z fińskim trybem życia. Statystycznie posiada ją każda rodzina, a liczba saun w stosunku do liczby mieszkańców wynosi 1 na 2,5. Finowie uczynili z sauny stały element ich kultury, dlatego trzeba oddać im pierwszeństwo w kwestii udziału w historii kąpieli parowych. Ale trzeba koniecznie zaznaczyć, że wiedza na temat dobroczynnego działania gorącej pary odkrywana była również w innych miejscach na świecie. Rzymianie ponad 2200 lat p.n.e. odkryli korzyści płynące z ogrzewania wody w łaźniach i tak powstały znane dziś termy rzymskie. Miały one spełniać nie tylko rolę higieniczną, ale również wzmacniać zdrowie i poprawiać samopoczucie. To właśnie dzięki termom zaczęto rozpowszechniać wiedzę na temat korzyści płynących z relaksacji podczas leżenia wśród gorących oparów. Aczkolwiek dla Rzymian inspiracją były greckie łaźnie i to one tak naprawdę stanowiły pierwszy antyczny prototyp sauny. Grecy budowali małe pomieszczenia, jako miejsce oczyszczenia dla swoich sportowców, jednocześnie nadając kąpieli nieco rytualny charakter. Wraz z ekspansją kultury Rzymian zniknęło znaczenie greckich kąpieli na rzecz term rzymskich. Ale pozytywnym skutkiem rozkwitu kultury łacińskiej było rozpowszechnienie sauny wśród narodów islamskich. Dla muzułmanów korzystanie z łaźni hamman ma znaczenie nie tyle dla czystości ciała, ale też i czystości duchowej. Mniej więcej od V wieku łaźnie parowe stały się nieodłącznym elementem życia religijnego i są do dziś budowane obok miejsc kultu. Rosyjska bania powstała prawdopodobnie w wyniku napływu kultur zarówno środkowoazjatyckich, słowiańskich, jak i fińskich. Prototypem jej jest zakorzeniona głęboko w kulturze rosyjskiej czarna bania. To pomieszczenie bardzo mocno opalane drewnem, gdzie popiół osmala całe wnętrze i widoczność spada do zera. Ruska bania podobnie jak sucha sauna fińska jest drewnianym pomieszczeniem, wyposażona jest w piec, który podgrzewa kamienie. Ale w okolicach pieca umieszcza się misę z wodą, którą brzozowymi witkami ochlapuje się kamienie. Wytwarza to kłęby aromatycznej pary. Dodatkowo witki służą do delikatnego smagania skóry i pobudzania krążenia. Na terenach dzisiejszej Polski pierwsze wzmianki na temat stosowania łaźni pojawiają się w okresie średniowiecza. Kijowski mnich Nestor w 1113 roku wspomina o „napaleniu” w łaźni, potem zaś Gall Anonim opisuje kąpiele Chrobrego i jego drużyny w bani łaziebnej, będącej właśnie takim prototypem sauny. Kultura częstych kąpieli parowych była obecna w Polsce aż do czasów sarmackich, kiedy wpływ francuszczyzny odznaczył się negatywnie nad częstotliwością higieny. Wydano wręcz dekret zakazujący kąpieli dzieci do 6 roku życia. Tymczasem na kontynencie amerykańskim rozwijała się historia indiańskiej sauny. Namioty potu to specjalnie przygotowane szczelne tipi, w których centralnie w dołku umieszczano rozżarzone kamienie. Ten indiański rytuał miał bardzo znamienne rytualne znaczenie, oczyszczał ducha i odmładzał umysł. Prawdziwa fińska sauna w Stanach Zjednoczonych powstała wraz z napływem imigrantów tuż przed rewolucją amerykańską i do tej pory zyskuje coraz większą popularność. Od około 200 lat, odkąd świat wkroczył w technologiczną rewolucję, jakość i standard korzystania z sauny nieustannie wzrasta. Sauny stały się ogólnodostępne. W czasach, kiedy rozwija się bardzo świadomość konieczności dbania o zdrowie, zarówno fizyczne, jak i psychiczne, korzystanie z sauny staje się niezwykle pożądaną czynnością. Uzdrawiająca moc sauny i kąpieli wodnych okazuje się najbardziej optymalnym rozwiązaniem przy prowadzeniu zdrowego trybu życia.
_large.jpg)
